4 Nghịch Lý Kinh Tế Tuần Này Khiến Bạn Phải Suy Nghĩ: Từ Vàng, Bitcoin Đến Chuyện Hạt Gạo Việt Nam

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy hỗn loạn và khó đoán, thật khó để không ngạc nhiên khi thấy tin tức chính phủ Mỹ có nguy cơ đóng cửa lại trở thành chất xúc tác cho một số thị trường tăng điểm. Tuần qua đã cho thấy những diễn biến tưởng chừng như phi logic nhưng lại mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ làm sáng tỏ những nghịch lý đó qua 4 điểm nhấn đáng chú ý nhất.

Chính phủ Mỹ đóng cửa, thị trường lại... ăn mừng?

Một sự thật gây ngạc nhiên: trong khi chính phủ Mỹ đứng trước nguy cơ phải đóng cửa vì bế tắc ngân sách, các tài sản như Bitcoin, vàng, và thậm chí cả chứng khoán Mỹ đều đồng loạt tăng giá.

Các dữ liệu cụ thể cho thấy một bức tranh phản trực giác:

• Bitcoin tăng 3.5%, có thời điểm chạm mốc 119.455 USD.
• Vàng đạt mức cao kỷ lục 3.895,09 USD/ounce.
• Chỉ số S&P 500 tăng 0.26%.

Điều này hé lộ một tâm lý thị trường đáng chú ý: các nhà đầu tư không còn tin vào sự ổn định do chính phủ mang lại, mà thay vào đó, họ đặt cược rằng chính sự hỗn loạn này sẽ buộc Fed phải hành động. Cụ thể, thị trường đang đặt cược gần như chắc chắn vào việc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ phải cắt giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế, với xác suất cho một đợt cắt giảm vào tháng 10 lên đến 99%.

Nhận định của Matt Mena, Chiến lược gia Nghiên cứu Tiền điện tử tại 21Shares, đã tóm gọn tâm lý thị trường:

"Thông điệp rất rõ ràng: với việc các dữ liệu truyền thống bị gián đoạn và sự bất ổn vĩ mô lên cao, Bitcoin vẫn là một trong số ít tài sản phát triển mạnh khi kịch bản cũ không còn đúng nữa."

Một chi tiết lịch sử thú vị là kể từ năm 1976, chỉ số S&P 500 thực tế đã có lợi nhuận dương trong hầu hết các lần chính phủ Mỹ đóng cửa. Đáng chú ý, trong đợt đóng cửa kéo dài 35 ngày năm 2018-2019, thị trường thậm chí còn tăng gần 10%.

Nghịch lý Gạo Việt Nam - Vừa xuất khẩu top 2, vừa nhập khẩu top 2 thế giới

Việt Nam đang đóng một vai trò kép đầy nghịch lý trên thị trường gạo toàn cầu: vừa là nhà xuất khẩu hàng đầu, vừa là một trong những nhà nhập khẩu lớn nhất.

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA):

• Việt Nam được dự báo là nhà xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới vào năm 2025, với sản lượng dự kiến đạt 7,9 triệu tấn.
• Cùng lúc đó, Việt Nam cũng là nhà nhập khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, dự kiến nhập khẩu 4,1 triệu tấn.

Nghịch lý này được giải thích không phải do thiếu hụt nguồn cung trong nước. Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, đã làm rõ vấn đề này:

"Việc Việt Nam nhập khẩu gạo không phải do thiếu hụt trong nước... Việt Nam chủ yếu nhập khẩu gạo để phục vụ nhu cầu tái xuất và để chế biến các sản phẩm như bún, phở, bánh tráng."

Trên thực tế, phần lớn lượng gạo nhập khẩu (chiếm 77%) là lúa từ Campuchia, được đưa về Việt Nam để xay xát và chế biến. Điều này cho thấy Việt Nam không chỉ là một cường quốc nông nghiệp mà còn đang định vị mình như một trung tâm chế biến và logistics quan trọng trong chuỗi cung ứng lương thực của khu vực. Khả năng biến nguyên liệu thô nhập khẩu thành sản phẩm xuất khẩu giá trị hơn này là một phần trong câu chuyện tăng trưởng ấn tượng của Việt Nam, nhưng cũng chính câu chuyện đó lại ẩn chứa một thách thức lớn hơn.

Kinh tế Việt Nam tăng trưởng vượt bậc nhưng đối mặt "bẫy thu nhập trung bình"

Nền kinh tế Việt Nam đang trình diễn một bức tranh hai mặt: tăng trưởng ấn tượng nhưng song hành cùng những thách thức cấu trúc sâu sắc.

Về mặt tích cực, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã tuyên bố rằng Việt Nam đang "đứng trước ngưỡng cửa trở thành một quốc gia phát triển". Các con số dường như ủng hộ nhận định này:

• GDP nửa đầu năm 2025 tăng trưởng ấn tượng 7.5%.
• GDP cả năm 2025 dự kiến vượt 500 tỷ USD, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 32 thế giới.
• Thu nhập bình quân đầu người dự kiến vượt mốc 5.000 USD.

Tuy nhiên, đây chính là nghịch lý trung tâm của nền kinh tế Việt Nam: những con số vĩ mô tăng trưởng ngoạn mục trên bề mặt lại được xây dựng trên một nền tảng gia công còn mỏng manh. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn chiếm hơn 70% tổng giá trị xuất khẩu, trong khi tỷ lệ nội địa hóa trong các mặt hàng xuất khẩu chính chỉ đạt 30-35%. Điều này cho thấy nền sản xuất vẫn chủ yếu tập trung vào gia công, lắp ráp – công đoạn có giá trị gia tăng thấp nhất trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhận thức rõ ràng về điểm yếu chí mạng này, Việt Nam đang thực hiện một cú đặt cược chiến lược để thoát khỏi cái bẫy đó.

Vượt bão thuế quan, Việt Nam đặt cược vào công nghệ cao

Để đối phó với thách thức và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, Việt Nam đang có một cú xoay trục chiến lược táo bạo sang lĩnh vực công nghệ cao.

Thách thức trước mắt không hề nhỏ, đặc biệt là chính sách thương mại mới của Mỹ áp thuế 20% lên hàng hóa Việt Nam. Tuy nhiên, thay vì bị động, Việt Nam đã chủ động tìm kiếm một con đường mới.

• Chính phủ đã phê duyệt 500 triệu USD cho nhà máy sản xuất bán dẫn đầu tiên do nhà nước tài trợ.
• Mục tiêu đầy tham vọng là phát triển 50.000 kỹ sư bán dẫn và 100 công ty thiết kế chip vào năm 2030.
• Các gã khổng lồ công nghệ toàn cầu như Nvidia, Qualcomm và Intel đã chọn Việt Nam làm cơ sở chiến lược cho hoạt động AI và bán dẫn của họ.

Giáo sư Hoàng Văn Cường thuộc Đại học Kinh tế Quốc dân đã nhấn mạnh cơ hội lịch sử này:

"Đây là thời điểm để Việt Nam bứt phá, tạo ra động lực từ sức mạnh nội tại để hiện thực hóa khát vọng vươn lên."

Suy ngẫm cuối bài

Từ sự lạc quan phản trực giác của Phố Wall đến cuộc vật lộn có tính toán của Việt Nam để leo lên nấc thang giá trị, tuần qua cho thấy quy luật kinh tế không phải lúc nào cũng tuyến tính. Thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở việc nhận diện nghịch lý, mà là ở việc biến chúng thành động lực. Trong một thế giới đầy biến động, liệu những chiến lược táo bạo như của Việt Nam có phải là con đường duy nhất để thoát khỏi lối mòn và định hình lại tương lai kinh tế của một quốc gia?

Nguồn Tin Việt